Mini Słownik polsko-lakocki

Popularne Zwroty:
tak	han
OK	ohan
Wszyscy jesteśmy spokrewnieni;	mitakuye oyas'in
Pozdrowienia, mój przyjacielu (mężczyźni)	Hau, kola.
a przy okazji	lotkunksni
Przypuszczam	nacece
co się stało?	toka he? toka hwo?
Patrz! (mówione przez kobietę)	wanlawa!
Patrz! (mówione przez mężczyznę)	wayanka!
nie rób tego! (kobiety)	he cusni ye
nie rób tego! (mężczyźni))	he cusni yo
wyglądaćinteresująco	iska
Co to jest?	He táku hwo?
Skąd jesteś?	Nitúktetanhan hwo?
Skąd pochodzisz?	Tuktétanhan yaú hwo?
Dokąd idziesz?	Tókiya la hwo?
Gdzie byłeś?	Tókiya yaúnhan hwo?
Gdzie mieszkasz?	Tuktél yatí hwo?
Cieszę się, że cię poznałem.	Iyúskinyan wancínyankelo.
Cieszę się, że przyszedłeś.	Tanyán yahí yélo.
Dobrze cię znowu zobaczyć.	Aké iyúskinyan wancínyankelo.
Chciałbym z tobą porozmawiać.	Wóciciyaka wácin.
Widziałem.	Wanbláke.
Mieliśmy.	Unyúhapi.
Mam problem.	sicáya ecámu.
Nie wiem.	Slolwáye sni.
Miałeś dość jedzenia?	Óta wayáta hwo?
Jesteś syty?	Ínipi hwo?
Jestem syty.	Ímapi yélo.
Jestem głodny.	lowacin
Nie czuję się dobrze.	Omápisni yélo.
Boli mnie żołądek.	Tezí mayázan.
Czuję się lepiej.	Mablíheca yélo.
Ty to zrobiłeś?	Lécanu hwo?
Jak to powiedziećpo lakocku?	Tóske Lakótiya eýapi hwo?
Jak się nazywasz?	Táku eníciyapi hwo?
Ile masz lat?	Waníyetu nitóna hwo?
Która godzina?	Mázaskansan tónahca hwo?
Chodź(do jednej osoby).	Timá hiyúwo.
Podpisz się.	Oígwayo.
Wstań.	Inánjinyo. [do jednej osoby]
Nie rób tego.	Ecúnsni yo.

odejśćdo	wai
mówić, czytać, liczyć	yawa
czytać, liczyć , Iśćdo szkoły	wayawa
brać, akceptować, otrzymywać	icu
drewno, drzewo(a)	can
mysleć, zamierzać, próbować	wacin
nasiono, kula	su
czerwona ziemia, cynober	wase
wąż	zuzeca
butelka, szkło	janjan
jeden	wanji
ojciec	ate
dobrze	tanyan
czerwony	sasa
dobry; piękny	waste
	nina
ile; który	tona
śmiaćsię, bawićsię	ih^a
szybko	ise
strzelać, trafićw cośpodczas strzelania	o
	inah^
woda	mni
puchnąć,rozszerzaćsię	mna
palić,opalić, przypiekać	g'u
dmuchać(ustami)	pog^an
dach; sufit	tice
jezioro	bde / ble
suche mięso	pa'pa
wątroba	pi
jabłko	taspan
ryż (dziki)	psin
wydra	ptan

Kolory

niebieski	to
zielony	zito
biały	ska
różowy	samna
czerwony	sa, sasa
brązowy	g'i
czarny	sapa
żółty	zi, zizi
srebrny	mazaska
złoty	mazaska zi

Liczebniki Główne

jeden	wanji
dwa	nunpa
trzy	yamni
cztery	topa
pięć	zaptan
sześć	sakpe
siedem	sakowin
osiem	sagloh^an
dziewięć	nepcunka
dziesięć	wikcemna
jedenaście	ake wanji
dwanaście	ake nunpa (etc.)
dwadzieścia	wikcemna nub
dwadzieścia jeden	wikcemna nunpa ake wanji (etc.)
trzydzieści	wikcemna yamni (etc.)
pięćdziesiąt	wikcemna zaptan
sto	opawing'e
sto jeden	opawinge san wanji
sto jedenaście	opawinge sam ake wanji
dwieście	opawinge nunpa (etc.)
tysiąc	opawinge wikcemna
dwa tysiące	opawinge wikcemna kin nunpa (etc.)

Liczebniki Porządkowe:

pierwszy	tokeya
drugi	inunpa
trzeci	iyamni
czwarty	itopa
piąty	izaptan
szósty	isakpe
siódmy	isakowin
ósmy	isaglogan
dziewiąty	inapciunka
dziesiąty	iwikcemna
piętnasty	iake zaptan
dwudziesty	iwikcemna nunpa
dwudziesty piąty	wikcemna nunpa iake zaptan
setny	iyopawinge

Pieniądze:

pieniądze	mazaska
drobne	yuspuspupi
czek bankowy	mnih^uhu mazaskaiícu
bank	mazaska tipi
pens	mazsala (lub) mazasa okisela
pieniądz z niklu	kaspapi okise
dziesięćcentów	kaspapi
ćwierćdolara	sokela
pół dolara	mazaska okise
dolar	mazaska

Godziny :

pierwsza godzina	mazaskanskan wanji
druga godzina	mazaskanskan nunpa
trzecia godzina	mazaskanskan yamni
czwarta godzina	mazaskanskan topa
piąta godzina	mazaskanskan zaptan
szósta godzina	mazaskanskan sakpe
siódma godzina	mazaskanskan sakowin
ósma godzina	mazaskanskan saglogan
dziewiąta godzina	mazaskanskan napciunka
dziesiąta godzina	mazaskanskan wikcemna
jedenasta godzina	mazaskanskan ake wanji
dwunasta godzina	mazaskanskan ake nunpa
trochę po pierwszej	mazaskanskan wanji damiye
pierwsza trzydzieści	mazaskanskan wanji sam okise
trochę przed drugą	mazaskanskan nunpa kiyela
południe	wicokan
północ	hancokan
a.m.	hinhanni eciyatan
p.m.	wicokanhiyasamya
ranek	hinhanni
dzień	anpetu
popołudnie	wicokanhiyaya
wieczór	h^tayetu
noc	hanhepi
każdego czasu	tohantu keceyas
zawsze	ohinni (lub) ohinniyan

Dni Tygodnia:

Poniedziałek	Anpetu tokahe
Wtorek	Anpetu nunpa
Środa	Anpetu yamni
Czwartek	Ampetu topa
Piątek	Anpetu zaptan
Sobota	Owanka yujajapi (wash day)
Niedziela	Anpetu wakan (holy day)

Nazwy Miesięcy:

Styczeń (księżyc trudnej zimy)	wioteh^ikawi
Luty (księżyc strzelających drzew)	cannapopawi
Marzec (księżyc śnieżnej ślepoty)	istawicaniyanwi
Kwiecień (księżyc młodej trawy)	pejitowi
Maj (księżyc zielonych liści)	canwapetowi
Czerwiec (księżyc czerwcowych jagód)	wipazunkawastewi
Lipiec (księżyc czewonych wiśni)	canpasawi
Sierpień (księżyc dojrzewania)	wasutonwi
Wrzesień (księżyc kolorowych liści)	canwapeg'iwi
Październik (księżyc spadających liści)	canwapekasnawi
Listopad (księżyc zaczynającej się zimy)	waniyetuwi
Grudzień (księżyc środka zimy)	wanicokanwi
wiosna	wetu
lato	bloketu
schyłek/jesień	ptanyetu
zina	waniyetu

Kierunki:

zachód	wiyoh^peyata
północ	waziyata
wschód	wiyohinyanpata
południe	itokagata

Anatomia:



dusza	nagi
mięso	ceh^pi
ciało	tancan
skóra	ha
róg (rogi)	he
zęby	hi
włosy	pehin
włosy/futro	hin
głos	ho
kość(kosci)	huhu
krew	we
ścięgno/nerw	kan
głowa; pysk	pha
głowa	nata
mózg	nasula
twarz	ite
uszy	nunge
ramię	ablo
ręka	isto
noga	hu
nogi	huki
dłoń	nape
stopa	si
palec	nab?okazunte
palec u nogi	sipha
łokieć	ispa
kolano	cankpe
plecy	cuwi
brzuch	ikpi
serce	cante
płuca	cagu
wątroba	phi
pierś	ma'ma
żołądek	tezi
jelito	supe
macica	tamni
nos	phoge
oko (oczy)	ista
usta	i
sutek	aze
jądra	susu
penis	ce
pochwa	san
odbytnica	unze
śluz	phah^li
łzy	istamni
ślina	tage
mleko	asanpi
nasienie	hiyuye
mocz	ieje
stolec	cesli
spocony	temni

Ludzie:



męski	bloka
kobiecy	winyela
mężczyzna	wicasa
chłopiec	hoksila
młody mężczyzna	koskalaka
stary mężczyzna	wicah^cala
kobieta	winyan
dziewczyna	wicin
młoda kobieta	wikoskalaka
stara kobieta	winuh^cala
niemowlę	hoksicala (lub) wakan yeja
dziecko (dzieci)	cinca (lub) wakanheja
naród; ludzie;rodzaj	oyate
naród	tunwan
plemię/klan	tiospaye
obóz; wioska; miasto	wicoti
rodzina	tiwahe
wódz; przywódca	itancan
żołnież	akicita
odważny	ohitika
Indianin	Ikcewicasa
biały	Wasicu(n)
Amerykanin	milahanska (długi nóż)
ojciec	ate
matka	ina
dziadek	lala (lub) tunkasila
babcia	unci (lub) kunsi
syn	cinksi
córka	cunksi
przyjaciel mężczyzny	kola
przyjaciółka kobiety	maske
wróg, obcy	toka
pokój	olakota (lub) wolakota
wojna	ozuye
bitwa	kicizap
ktokolwiek	tuwe kakes
każdy	taníyohila

Przedmioty Użytkowe:

stół	waglutapi
krzesła	canakankapi, oakanke
naczynie(nia), półmisek(ski)	waksica
butelka, szkło	janjan
kocioł/garnek/wiadro	cega
widelec	wicape
nóż	mila
łyżka	cinska
piec	oceti
lodówka	osniognake
zamrażalnik	osniyeognake
lampa	petijanjanye
łóżko	oyunke, oheglepi
książka	wowapi
komputer	wounspe omnaye
telefon	mas?apha
elektryczność	wakangli
radio	ikancola
telewizja	wiciteowapi
samochód	iyecinka; inyanka; iyecinkinyanka
autobus	iwathoksu

Jedzenie:

jablko	taspan
banan	ziskopa
wiśnia	canpha
śliwka	kanta
ziemniak	blo
rzepa	timpsila
dynia	wagmu
kukurydza	wagmiza
jęczmeń	psinska
ryż (dziki)	psin
ryż (biały)	psin ska
fasola	omnica
wołowina	talo
chleb	aguyapi
masło	asanpi wig li
jaja	witka
cukier	canhanpi
sól	mniskuya
mięso	talo
wysuszone mięso	pa'pa
pemmican	wasna
kawa	pejuta sapa
herbata	wah^pe kalyapi
piwo	mnipiga
woda	mni

Świat Natury:



chmury; niebo	mah^piya
wiatr	tate
gleba, ziemia	maka
pole (uprawne)	maga
preria	oblaye
góra	h^e
wzgórze	paha
jezioro	ble
rzeka	wakpa
metal	maza
skała	inyan
kamień	ih^?e
drzewo	can
ogień	peta
słońce/księżyc	wi
woda	mni
lód	caga
śnieg	wa
grad	wasu
burza	icamna
deszcz	magaju
rosa	cu
mgła	p?o
dym	sota
kwiat	wanah^ca
liście	wah^pe
chwasty, rośliny	watho, woh^e
trawa	peji
korzeń	huta
lekarstwo	pejuta

Rodzime Zwierzęta:

zwierzę (dzikie)	wamakaskan
zwierzę (udomowione)	waniyanpi
antylopa/kozioł/owca	heton cikala
borsuk	hoká
niedźwiedź	mato
bóbr	cápa
pszczoła	teh^munga
bizon byk	tatanka
bizon krowa	pte
kot (udomowiony)	igmu'
kot (koto-pies)	igmu' sunka(la)
kot (cętkowany dziki kot)	igmu' gleska
tygrys	igmu' glezela
kot (szary, dziki kot, ryś)	igmu' h^ota
kot (lew górski, dziki kot)	igmu' wat(h)ogla
kot (lew, Indiański Inspektor)	igmu' tanka
kojot	sung'mahetu
krowa	pte gleska
jeleń	tah^ca
pies	sunka
łoś	heháka (lub) heslatkala (lub) unpán
ryba	hogan
lis	sungíla, tokála, wicáh^anhan
świstak	itígnila
wiewiórka ziemna	pispíza (lub) tasnáheca
koń	sunkawakan
koń (źrebię)	sunkcincala (lub) cincala (lub) sunkcica
norka	íkusan
mysz	hitunkala
piżmoszczur	sinkpé
wydra	ptan
jeżozwierz	phahin
pies preryjny	pispía
królik	mastínca
przeżuwacz	ta-
skunks	maká
wąż	zuzeca
wąż (grzechotnik)	sinteh^lah^la
pająk	iktomi
wiewiórka	hetkála
wilk	sung'manitu tanka

Ptaki:

ptak	zintkála
kos (czerwono-skrzydły)	wáblosa
kos (żółto-głowy)	wápagica
myszołów	hecá
żuraw	pehán
żuraw (biały)	pehá;nska
kruk	kangí
gołębica	wakínyela
kaczka	magáksica
kaczka (czerwono-głowa)	magásniyanla
kaczka (cyraneczka)	síyagla
orzeł	wanblí
orzeł (łysy)	anúnkasan
orzeł (cętkowany)	wanblígleska
gęś	magásápa
pardwa	cánsiyo
mewa	wicátankala
jastrząb	cetán
jastrząb (czerwono-nogi)	canská
jastrząb (nocny)	písko
czapla	hoka
sójka	zintkátogleglega
skowronek	istánica tánka
sroka	halh^ate (lub) unkeék'ihe
skowronek łąkowy	jiálepa (lub) tasíyagnunpa
sowa	hinhán
kura preryjna	siyó
przepiórka	siyó cíkala
rydzyk	sisóka
wróbel	ih^úh^aotila (or) pácansihuta
drozd	cáanguguyasa
dzięcioł (puszysty)	toskála
dzięcioł (czerwono-głowy)	wagnúka

Wyroby:



tipi/dom	tipi
koło obozu	hocoka
obwaływacz	eyapaha
skalp	pa'ha
maska (wojenna)	wapaha
sztandar, flaga	wa'paha
łuk	itazipa
strzała	wanhinkpe
tarcza	wahacanka
włócznia	wahukeza
nóż	mi'la
broń/strzelba	mazawakan
przepaska	cegnake
szata/koc	sina
leginy	hunska
mokasyny	han'pa
wyszywanie koralikami	waksupi
wyszywanie quillem	wo'ska